R. Ojrzyński, Obraz Polski i Polaków w pismach Eneasza Sylwiusza Piccolominiego

Seria „Fasciculi Historici Novi” jest kontynuacją wydawanych przez Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego „Fasciculi Historici” (1968-1990). Jak czytamy na stronie internetowej IH UW, „każdy tom ma charakter monotematyczny i zawiera prace jednego lub kilku autorów. Szczególne znaczenie redakcja przywiązuje do publikacji wyróżniających się prac magisterskich powstałych w Instytucie Historycznym UW”. Pomysł promowania dorobku naukowego absolwentów, ogłaszania drukiem dobrych prac magisterskich, uważam za znakomity i w najwyższym stopniu godny poparcia. Seria publikowana jest przez Instytut we współpracy z Wydawnictwem DiG i po kolejne jej tomy warto sięgać już choćby po to, by śledzić na bieżąco, w jakich kierunkach rozwijają się zainteresowania badawcze historyków młodego pokolenia. Jako czternasty już tom ukazała się właśnie praca Rafała Ojrzyńskiego Obraz Polski i Polaków w pismach Eneasza Sylwiusza Piccolominiego (papieża Piusa II).

Postać Eneasza Sylwiusza Piccolominiego wzbudza ogromne zainteresowanie historyków różnych specjalności ze wszystkich niemalże krajów europejskich oraz ze Stanów Zjednoczonych. Spuścizna pisarska Piusa II przebadana została już niemal z każdego punktu widzenia. Rafał Ojrzyński słusznie to zauważa i potwierdza obfitym zestawieniem bibliograficznym.

Obrazy zainteresowań historyków polskich I połowy XIX wieku

Tytus hr. Działyński

1. Wstęp. Tło historyczne

Traktat austriacko-rosyjski z 3 I 1795, traktaty prusko-rosyjski i prusko-austriacki z 24 X 1795 oraz abdykacja Stanisława Augusta 25 XI 1795 formalnie zakończyły ostateczny rozbiór Rzeczypospolitej. W następnym roku przeprowadzono definitywne rozgraniczenie i zajęcie terenów przyznanych każdemu z mocarstw rozbiorowych. W styczniu 1796 Austriacy zajęli Kraków, okupowany dotąd przez Prusaków, a Prusacy zajęli Warszawę i Białostockie zajmowane dotąd przez Rosję. 26 stycznia 1797 zaborcy podpisali w Petersburgu konwencję, gwarantując sobie wzajemnie, że żadne nie umieści w swej tytulaturze nazwy „Królestwo Polskie”, która „odtąd na zawsze ma być zniesiona”. Na zajętych terenach zorganizowana została obca administracja, której zadaniem była mniej lub dalej posunięta unifikacja zagarniętych ziem z resztą terenów monarchii rozbiorowych. 

Utrata niepodległości była katastrofą, która jednak nie załamała Polaków i nie pozbawiła ich woli walki. Wiązali oni nadzieje na niepodległość z Napoleonem Bonaparte. Wzrosły one, kiedy w 1806 r. pokonał Prusy, wkroczył na ziemie polskie i wyzwolił Warszawę. Kompromisowy pokój Francji z Rosją w Tylży (1807) powołał namiastkę państwa polskiego - Księstwo Warszawskie, złożone z ziem II i III zaboru pruskiego. W r. 1809, po zwycięskiej kampanii przeciwko Austrii i zwycięstwie księcia Józefa Poniatowskiego pod Raszynem, obszar Księstwa został powiększony o ziemie zaboru austriackiego. W r. 1812, na potrzeby wojny Napoleona z Rosją, Księstwo wystawiło 80 tysięczną armię. Została ona jednak rozbita i zdziesiątkowana w kampanii rosyjskiej, a ziemie polskie ponownie zajęli Rosjanie podczas pościgu za Napoleonem. Mimo to Polacy pozostali wierni cesarzowi Francuzów. W bitwie pod Lipskiem, dowodząc siłami polskimi zginął książę Józef Poniatowski.