M. Pellegrini, Le guerre d’Italia 1494-1530

Czy można wyobrazić sobie polską historiografię bez opracowań monograficznych poświęconych okresowi rozbiorów? Pytanie wydawać się może nieco dziwne, jest jednak uzasadnione. Okazuje się bowiem, iż w historiografii włoskiej nie brakuje luk o podobnym ciężarze gatunkowym. Jedną z nich jest zaskakujący brak literatury poświęconej epoce tzw. wojen włoskich (1494-1559). Dlatego też niecierpliwie oczekiwałem na książkę Profesora Marco Pellegriniego.

Omawiając na wstępie przyczyny wybuchu wojen włoskich, Autor wskazuje, że królowie francuscy dysponowali stałymi podatkami, uchwalonymi w czasach Wojny Stuletniej. Po jej zakończeniu te wpływy, nie kontrolowane przez żadne zgromadzenie stanowe Królestwa, pozostające do wyłącznej dyspozycji monarchy, dawały mu możliwość rozpoczęcia wojny. Inni władcy europejscy nie mieli takich możliwości, tzn. stałych wpływów budżetowych. Skazani byli na finansowanie działań wojennych z danin zbieranych ad hoc, wystarczających jedynie na sfinansowanie działań w ograniczonych ramach i które musiały zakończyć się w ściśle określonym terminie. Królowie francuscy mieli wolną rękę w kwestii prowadzenia wojen.

A. Salina, Polityka książąt mazowieckich wobec władz Kościoła od początku XIV wieku

Dzieje Mazowsza budzą już od dawna zainteresowanie historyków, co zaowocowało publikacją wydawnictw źródłowych, takich jak kodeksy dyplomatyczne, oraz wielu opracowań monograficznych, aczkolwiek trudno uznać, że wiemy na jego temat już wszystko. Stan badań nad dzielnicą po dziś dzień jest niezadowalający. Ostatnio sporo uwagi poświęcają tej problematyce historycy związani z Akademią Humanistyczną w Pułtusku. Dotychczasowy „mazowiecki” dorobek naukowy został zreferowany przez Annę Salinę we wstępie do recenzowanej książki.

D. Chakrabarty, Prowincjonalizacja Europy : myśl postkolonialna i różnica historyczna

Tytuł tego dzieła może być nieco mylący, ponieważ nie jest to książka o Europie. Profesor Dipesh Chakrabarty był gościem Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 5 marca 2009 roku. Słowo wstępne przed jego wykładem wygłosiła dr hab. Ewa Domańska, zaś sam tekst jego wystąpienia jest wystąpienia jest dostępny na stronie internetowej prof. Domańskiej (http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Chakrabarty_guest_lecture.htm). Artykuł ten przedstawia zarys problematyki recenzowanej książki. Myślę, że uprawnione będzie postawienie jej w jednym rzędzie ze znanymi już od lat polskiemu czytelnikowi takimi pozycjami jak Egipt na wystawie świata T. Mitchella (Warszawa 2001) czy przede wszystkim Orientalizm E. W. Saida (Warszawa 1991). Czy jednak jest to tekst o równie doniosłym znaczeniu, wart równie wnikliwej lektury, refleksji i dyskusji? Wahałbym się udzielić pozytywnej odpowiedzi na to pytanie.

Autor, specjalizujący się w nowoczesnej historii Azji Południowej, jest historykiem marksistowskim. Nieczęsto wpadają mi w ręce książki współczesnych myślicieli reprezentujących tę szkołę, nieco w Europie Środkowej i Wschodniej skompromitowaną, z tego też względu lektura ta była dla mnie interesującym doświadczeniem. Cały rozdział drugi pierwszej części Prowincjonalizacji stanowi wykład filozofii marksistowskiej, co również można uznać za dość ciekawe. Biorąc to pod uwagę nie może dziwić fakt, że pojęciem nadrzędnym wobec „czasu” i „historii” jest w całej książce „praca”.