A. Boczkowska, Sarkofag Władysława II Jagiełły i Donatello : Początki odrodzenia w Krakowie

Anna Boczkowska jest znakomitym historykiem sztuki, autorką wielu prac poświęconych symbolicznej interpretacji dzieł Hieronima Boscha (m.in. książek Hieronim Bosch : astrologiczna symbolika jego dzieł, Wrocław 1977 czy Tryumf Luny i Wenus : pasja Hieronima Boscha, Kraków 1980). Spod jej pióra wyszło także opracowanie poświęcone nagrobkom Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka (Herkules i Dawid z rodu Jagiellonów, Warszawa 1993). W swojej najnowszej książce powraca ona do zarysowanej przed niespełna dwudziestu laty problematyki, w godny zainteresowania sposób poszerzając pole badawcze.

J. Hathaway, Arabowie pod panowaniem Osmanów 1516-1800

Wśród mieszkańców Zachodu świat arabski budzi po części lęk, po części zainteresowanie swoją egzotyką. Dzięki jego poznawaniu zaspokaja się ciekawość, ale także łagodzi lęki, ponieważ to, co znane, staje się mniej straszne. Dlatego też ważne są takie publikacje, jak choćby „Islam w Europie: bogactwo różnorodności czy źródło konfliktów?” pod red. M. Widy-Behiesse (Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2012), dzięki którym możemy poznać „Innego” mieszkającego w naszym domu, być może dostrzec go po raz pierwszy, spojrzeć na niego w inny sposób, przekonać się, jak muzułmanie od dawna już uczestniczą w kształtowaniu naszej cywilizacji. Potrzebujemy tej wiedzy, by przełamywać negatywne stereotypy. Musimy poznawać się nawzajem, by już nigdy nie powtórzyła się tragedia 11 września 2001.

A. Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe

Co jakiś czas wydawcy publikują nie tylko teksty nowo powstałe, lecz także sięgają po dzieła dawnych mistrzów, których rozległa erudycyjna wiedza, znajomość języków klasycznych oraz źródeł, często dziś zapoznanych czy zaginionych, intuicja badawcza oraz wrażliwość historyczna budzą do dziś podziw i szacunek. Do tego właśnie nurtu należy zbiór studiów Aby Warburga, jednego z najbardziej wpływowych historyków sztuki XX wieku, twórcy znakomitej biblioteki, która stała się podwaliną londyńskiego Instytutu Warburga (http://warburg.sas.ac.uk/). Pomieszczone tu teksty pochodzą z końca XIX i początku XX wieku, jednakże słusznie książka ta stała się jednym z większych wydarzeń wydawniczych początku 2011 roku. Cieszyć się także można z faktu, iż nie jest to ostatnia książka Aby Warburga przygotowywana przez słowo/obraz terytoria. W zapowiedziach wydawniczych znajdują się jeszcze Pisma pomniejsze i panorama recepcji krytycznej jego autorstwa oraz Projekt Mnemosyne Aby Warburga Katii Mazzucco.

Z. Wojtkowiak, Odnaleziony tekst Macieja Stryjkowskiego o bitwie z Moskwą 1564 roku

W wyniku działań wojennych pustoszących Rzeczpospolitą poczynając od „potopu szwedzkiego” w połowie XVII wieku, a następnie rozbiorów i zmian granic państwowych (od końca XVIII do połowy XX wieku) wiele polskich dzieł sztuki, zbiorów bibliotecznych i archiwaliów znalazło się w posiadaniu państw ościennych. Książki i rękopisy wywozili znad Wisły Szwedzi i Rosjanie. Część tych kolekcji udało się rewindykować, wiele z nich jednak nadal pozostaje w obcych bibliotekach i archiwach.

Owe polonica od dawna wzbudzają zainteresowanie polskich historyków. Od początków XX wieku badania nad nimi (inwentaryzacja i publikacja) wspierała krakowska Akademia Umiejętności. Badania te są wciąż kontynuowane i jeszcze nieprędko się zakończą, a ich opublikowana dokumentacja liczy już dobrych kilka dziesiątków pozycji bibliograficznych. Chciałbym tu wspomnieć zaledwie o jednym z tego typu projektów – powstałym na początku bieżącego roku Repozytorium Cyfrowym, dostępnym w Internecie pod adresem http://repcyfr.pl/dlibra.