J. Niedźwiedź, Kultura literacka Wilna (1323-1655)

Książka Jakuba Niedźwiedzia to kolejny dowód na to, że to, co najciekawsze w historii społeczeństw, dzieje się na styku różnych kultur, języków, tradycji, w heterogenicznym, dialektycznym środowisku. Takim właśnie ośrodkiem było Wilno u schyłku średniowiecza i we wczesnej nowożytności, miasto różnych religii, tradycji, narodowości i języków. A wszystkie one nie tylko współistniały obok siebie, lecz także mieszały się ze sobą, wpływały na siebie wzajem i oddziaływały, tworząc niezwykle barwną, fascynującą mozaikę. Jedną z tez Autora jest to, iż nie zawsze da się wytyczyć wyraźne granice pomiędzy nimi, a jej uzasadnienie znajdziemy na kartach „Kultury literackiej Wilna”.

Krakowski uczony posiada gruntowne przygotowanie historyczne i filologiczne, nie stroni też od refleksji historiozoficznych. Przyjętą przez niego metodę, holistyczne ujęcie problematyki, uważam za znakomite. Badaniu poddane zostało całe dające się dziś wyśledzić spektrum piśmienności dawnych mieszkańców miasta, począwszy od drobnych przykładów piśmienności pragmatycznej, użytkowej, aż do aspektu, który dziś moglibyśmy nazwać kulturą wysoką – literackiej i naukowej. W obszarze jego zainteresowań znajdują się najróżniejsze, czasem zaskakujące przejawy zjawiska kultury piśmiennej, zaś wprawne oko badacza odnajduje przykłady piśmienności czy kultury literackiej w przeróżnych miejscach przestrzeni społecznej, czasem wręcz tam, gdzie ktoś inny w ogóle by ich nie szukał. Znajdziemy tu niezwykłe przykłady nie tylko kultury literackiej, lecz także komunikacji społecznej, bo na tę problematykę także należy zwrócić uwagę. To wyjątkowe studium roztacza przepyszną panoramę wielorakich zastosowań pisma.

Wspaniała, szalenie interesująca książka. Książka, jakich – niestety – nie ma zbyt wiele, tym bardziej więc godna polecenia.

Jakub Niedźwiedź, Kultura literacka Wilna (1323-1655) : retoryczna organizacja miasta, Kraków 2012