Na tropie skradzionych starodruków

Źródło ilustracji: https://centrallibkuleuven.wordpress.com/

Mediolańska policja zabezpieczyła około 20 000 książek ze zbiorów byłego senatora Forza Italia, Marcello Dell’Utri. Wiąże się to z prowadzonym od roku śledztwem w sprawie kradzieży kilku tysięcy bezcennych książek z biblioteki Girolamini w Neapolu. Śledczy podejrzewają, że w zbiorach Dell’Utri znajdować się może wiele woluminów skradzionych w nieznanych okolicznościach z bibliotek publicznych i kościelnych. Kolekcja polityka składa się z dzieł wydanych w XV-XIX wieku oraz dokumentów archiwalnych, a jej wartość szacowana jest na kilka milionów euro.

http://milano.corriere.it/notizie/cronaca/15_marzo_30/sequestrati-dell-utri-20-mila-libri-antichi-asportati-biblioteche-1730bca2-d6ce-11e4-a883-4c9c44a1b2f9.shtml

Menologion wrześniowy z góry Athos

Bezcenny bizantyjski manuskrypt, napisany około 1050 r. wrześniowy Menologion, skradziony kilkadziesiąt lat temu z klasztoru na świętej górze Athos, powraca do domu. Składający się z 266 pergaminowych kart, zdobiony złotem rękopis zakupiony został w 2011 r. przez Duke University od znanego antykwariusza i włączony do uniwersyteckiego księgozbioru. Po uzyskaniu tej informacji  ambasada Grecji w Waszyngtonie oraz greckie Ministerstwo Kultury, we współpracy ze specjalistami z uczelni, podjęły trwające wiele miesięcy prace nad identyfikacją zabytku oraz starania o jego zwrot. Ostatecznie podjęto decyzję o powrocie Menologionu na Athos.

Informacja za: http://archeos.org.ua/?p=5701

Rękopis można obejrzeć pod adresem: http://library.duke.edu/digitalcollections/earlymss_emsgk01038/

Gdyby nie kolonializm

Jak wyglądałaby dziś mapa Afryki, gdyby nie europejski kolonializm? Na to pytanie spróbował odpowiedzieć szwedzki artysta Nikolaj Cyon.

Dzisiejsze wojny i czystki etniczne, nędza, korupcja, rozkwit reżimów i dyktatur wojskowych, a także plaga współczesnego świata - terroryzm, są w znacznej mierze wynikiem polityki mocarstw kolonialnych oraz wytyczania przez biurokratów stref wpływów oraz granic geometrycznych i tworzenia z niczego nowych państw na mapach Czarnego Kontynentu oraz Bliskiego Wschodu. Gdyby nie francuski, niemiecki i angielski kolonializm, być może dziś żylibyśmy w trochę lepszym świecie.

http://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/01/13/40-more-maps-that-explain-the-world/ 

Album z historycznymi mapami Afryki: https://www.facebook.com/media/set/?set=a.455966174567045.1073741874.240615202768811&type=3

Turcy osmańscy a sprawa polska

Niepublikowany wywiad, zamówiony ongiś przez jeden z portali internetowych.

Jaką wiedzą o Imperium Osmańskim dysponowali Polacy w XV i XVI wieku? 

Z pewnością większą, niż jesteśmy dziś w stanie ustalić. Turcy osmańscy pojawili się w świadomości zachodnich Europejczyków pod koniec XIV wieku. Ci ostatni szczególnie silnie odczuli dotkliwe porażki militarne wojsk krucjatowych pod Nikopolis (1396) oraz Warną (1444). Jednak dopiero upadek Konstantynopola (1453) dogłębnie wstrząsnął Europą i uświadomił jej z całą wyrazistością wagę problemu. Odtąd Turcy są już nieustannie obecni w polityce i kulturze, w której powstaje szczególny ich obraz, rozpowszechniany na niespotykaną dotąd skalę dzięki dokonanemu w tym samym czasie wynalazkowi druku. Pierwsze poświęcone im druki ulotne wytłoczone zostały już w 1454 r.

Leonhard Fuchs, New Kreüterbuch

Przepiękny XVI-wieczny zielnik: Leonhard Fuchs, New Kreüterbuch, Basel: Michael Isingrin, 1543

Ilustracje można obejrzeć pod adresem: http://plantillustrations.org/volume.php?id_volume=4617

Całość dzieła dostępna jest na stronie Stadtbibliothek Ulm: http://www.ulm.de/buecher/lfnkb1543/

Więcej informacji na temat dzieła i jego autora: http://ulm.de/kultur_tourismus/bibliotheken_und_literatur/fuchs_kraeuterbuch_1543.100279.3076,3963,3669,30713,31282,100279.htm

Andreas Alciatus, Emblemata

"Andrea Alciato's Emblematum liber or Book of Emblems had enormous influence and popularity in the 16th and 17th centuries. It is a collection of 212 Latin emblem poems, each consisting of a motto (a proverb or other short enigmatic expression), a picture, and an epigrammatic text. Alciato's book was first published in 1531, and was expanded in various editions during the author's lifetime."

Na stronie internetowej Memorial University of Newfoundland epigramaty dostępne są w edycji dwujęzycznej: w łacińskim oryginale oraz w tłumaczeniu angielskim.

https://www.mun.ca/alciato/index.html

The Times Higher Education World Reputation Rankings 2014

"The Times Higher Education World Reputation Rankings 2014 employ the world's largest invitation-only academic opinion survey to provide the definitive list of the top 100 most powerful global university brands. A spin-off of the annual Times Higher Education World University Rankings, the reputation league table is based on nothing more than subjective judgement - but it is the considered expert judgement of senior, published academics - the people best placed to know the most about excellence in our universities."

I oczywiście w setce nie ma żadnej uczelni nie tylko z Polski, ale w ogóle z regionu. Jedynie w siódmej dziesiątce znalazła się politechnika z Turcji. Poza tym wszystko biorą Amerykanie, Brytyjczycy wraz z innymi anglofonami, Japończycy i Niemcy. Jak rodzynki jedynie trafiają się Francuzi, Holendrzy czy Belgowie.

Twórcy rankingu dość dokładnie opisują metodologię badania. Powstaje on na podstawie ankiet rozsyłanych do uczonych na całym świecie (w ciągu trzech lat zebrano 58 000 odpowiedzi z ponad 150 krajów). Ciekawe, że największa zwrotność ankiet dotyczy nauk społecznych oraz politechnik, najmniejsza zaś humanistyki - zaledwie 9% (może zatem kryzys dotyczy nie tylko humanistyki polskiej, ale w ogóle światowej?). Niewielka zwrotność cechuje także Europę Wschodnią - zaledwie 10%. Oczywiście możemy kwestionować wyniki rankingu, ale mnie nasuwa się taka konstatacja: to nawet nie to, że nasze uczelnie są złe, tylko my, zatrudnieni na nich pracownicy nie dokładamy starań, by o swoim dorobku informować, reklamować się, przebić się w świecie. Za mało rozpychamy się łokciami. Za mało jesteśmy zdyscyplinowani, skoro nawet nie chce nam się odpowiedzieć na ankietę. Amerykanie z pewnością na nas głosować nie będą.

http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2014/reputation-ranking

Mercurino Gattinara

Portret Mercurino Gattinary pędzla Jana Cornelisza Vermeyen (ok. 1530)

„Jeżeli zaś JKM zechce, by monitorium to zostało wykonane powiesz, że kardynał de Gattinara, kanclerz cesarza, który przygotował z jego polecenia ten dokument, usilnie prosi JKM, by w uznaniu służb i zasług, które jemu z całym oddaniem świadczył, z których korzystał zarówno sam król, jak i królowa, by zatem przyznać mu tę łaskę i oddać mu dożywotnio dochody arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, by mógł z nich czerpać stosownie do łaskawości JKM. Prosi także Gattinara królową, by raczyła poprzeć jego prośbę u króla, on zaś po uzyskaniu tej łaski ofiarowuje swoje usługi w przyszłości (spodziewa się zatem, choć jest już dobrze stary, postępować dalej po stopniach starości), przyrzekając być w przyszłości dobrym przyjacielem królowi i królowej oraz ich sprawom. Przesyła za moim pośrednictwem listy uwierzytelniające w tej sprawie. Ze swej strony dodaje, że jeśli JKM zechce, by monitorium zostało wykonane, arcybiskupa gnieźnieńskiego należy całkowicie zdjąć z urzędu”. Jan Dantyszek w liście z 17 marca 1530 roku do brata Bernarda o staraniach kardynała Gattinary o usunięcie Jana Łaskiego z arcybiskupstwa gnieźnieńskiego (AT XII, nr 65).

O kanclerzu cesarza Karola V zob. więcej: M. Penna, Mercurino Arborio de Gattinara gran canciller del César. Ponencia, Madrid 1958; Mercurino Arborio di Gattinara, Gran Cancelliere di Carlo V. 450° anniversario della morte 1530-1980. Atti del convegno di studi storici, Gattinara, 4-5 ottobre 1980, [Gattinara 1982]; J.M. Headley, The emperor and his chancellor. A study of the imperial chancellery under Gattinara, Cambridge 1983; U. Czernin, Gattinara und die Italienpolitik Karls V. Grundlagen, Entwicklung und Scheitern eines politischen Programmes, Frankfurt an Main 1993; Carlo V e Mercurino di Gattinara suo Gran Cancelliere. Convegno internazionale 9-11 giugno 2000, Malta Forte Sant'Angelo, Malta [2001]; I. Kodek, Der Grosskanzler Kaiser Karls V. zieht Bilanz. Die Autobiographie Mercurino Gattinaras aus dem Lateinischen übersetzt, Münster 2004; M.R. Rodríguez, Gattinara. Carlos V y el sueńo del imperio, Madrid 2005. 

Portret kanclerza: Wikimedia Commons.

Description de l'Égypte

Description de l'Égypte, ou Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l'expédition de l'armée française 

Dzieło to, będące owocem wyprawy Napoleona do Egiptu (1798-1801), stanowi wszechstronny opis historii, geografii, przyrody, kultury, sztuki itd. starożytnego i nowożytnego Egiptu. Jego powstanie zawdzięczamy 160 naukowcom i około dwóm tysiącom artystów i techników, w tym ok. 400 rysownikom, towarzyszącym armii francuskiej. „Opisanie Egiptu” wydano drukiem w latach 1809-1829.

Całość opracowania dostępna jest online pod adresem http://www.teylersmuseum.nl/wotpdf/Boekoverzicht/Description_de_Egypte_Boekenkast/Overzicht.html

Ilustracja: Wikimedia Commons